Vegetarisch (vega) & Veganistisch (vegan)
Steeds meer mensen eten vegetarisch of veganistisch (voor intimi “vega” of “vegan”). Maar wat houden deze termen nu eigenlijk in?
Vegetarisch: wat is het en wat niet?
De definitie van vegetarisch is volgens Van Dale:
- (als) van, voor vegetariërs zonder vlees:
- een vegetarische schotel
Maar in praktijk is dit toch lastig(er) dan het lijkt. De ene vegetariër eet namelijk wel gevogelte en/of vis, terwijl de andere vegetariër dit absoluut niet eet. Weer een ander eet kaas (met dierlijk stremsel), terwijl de ander dit te allen tijde wil vermijden (en alleen kaas met vegetarisch/microbieel stremsel eet).
De meest gebruikte vorm is:
Een levensmiddel is vegetarisch indien het géén producten bevat die afkomstig zijn van gedode dieren:
- Vlees en gevogelte
- Vis en schaal- en weekdieren
- Overige ingrediënten van gedode dieren (waaronder gelatine, stremsel, dierlijk vet, enz.)
Een vegetarisch gerecht mag dus wél zuivel, eieren en/of honing bevatten (of bestanddelen van zuivel of eieren).
Verschillende vegetarische eetwijzen:
Flexitariër:
Een flexitariër eet bewust één of meerdere dagen per week géén vlees en/of vis. De meeste flexitariërs doen dit gemiddeld 3 dagen per week. In Nederland is al ruim 65% van de bevolking flexitariër, deze mensen eten minimaal 1 dag per week géén vlees en/of vis.
De definitie van flexitarian is volgens Van Dale:
- flexitariër (iemand die slechts af en toe vlees of vis eet)
Semi-vegetarisch / pseudo-vegetarisch:
Bij deze eetwijze wordt af en toe wel vlees/vis gegeten. Sommige eten géén roodvlees maar wel gevogelte (pollo-vegetarisch). Anderen eten helemaal géén vlees maar wel vis (pesco-vegetarisch).
Lacto-ovo-vegetarisch (de meest bekende vegetarisch “vorm”):
Zowel melk(producten) als ei(producten) zijn toegestaan bij deze eetwijze. Vlees, vis, schaal- en weekdieren zijn echter niet toegestaan. Lacto betekent in het Latijn: melk. Ovo betekent in het Latijn: ei.
Lacto-vegetarisch:
Melk(producten) zijn toegestaan bij deze eetwijze. Vlees, vis, schaal- en weekdieren en ei(producten) zijn echter niet toegestaan.
Ovo-vegetarisch:
Ei(producten) zijn toegestaan bij deze eetwijze. Vlees, vis, schaal- en weekdieren en melk(producten) zijn echter niet toegestaan.
Veganistisch:
Alle producten van dierlijke oorsprong, inclusief melk(producten), ei(producten) en honing. Daarnaast wordt bij kleding/schoeisel geen wol, leer, zijde of bont gedragen.
Fruitariër:
Een fruitariër eet alleen fruit, noten, pitten en zaden. Het liefst wanneer deze zelf van de boom of plant zijn gevallen of geplukt kunnen worden zonder de levensvorm te schaden of te doden. Het idee hierachter is dat deze manier van eten in harmonie en balans is met de natuur.
Redenen om vegetarisch te eten:
Er kunnen diverse redenen (of een combinatie van meerdere redenen) zijn waarom iemand vegetarisch eet.
Voor de dieren:
Per dag worden er meer dan 1,5 miljoen dieren geslacht in Nederland. Zo’n 95% daarvan is kip (vleeskuikens). Deze dieren worden voor het grootste deel gefokt in de bio-industrie in erbarmelijk omstandigheden.
Naast dierenleed brengt dit in diverse gevallen ook gezondheidsrisico’s voor dier én mens met zich mee. Denk aan de gekke koeienziekte, varkenspest, vogelgriep, EHEC, STEC, enz.
Voor het milieu:
De CO2 uitstoot is voor bijna 15% toe te schrijven aan de wereldwijde veeteelt. Dit percentage is gelijk aan al het transport bij elkaar op de wereld.
Daarnaast wordt 2/3 van alle landbouwgrond in de wereld gebruikt als weiland (voor deze dieren) of veevoer (voor deze dieren). Hierdoor is intussen al veel natuur (o.a. regenwouden) gesneuveld of gekapt.
Voor andere mensen:
Het zou efficiënter zijn om landbouwgrond te gebruiken voor het telen van gewassen voor de mensen die in de omliggende gebieden wonen. Echter zoals al te lezen was wordt nu een groot gedeelte van de landbouwgrond gebruikt voor de veeteelt.
Voor de gezondheid:
Regelmatig is er weer een onderzoek in het nieuws waarin wordt aangegeven dat bijvoorbeeld het eten van (rood) vlees slecht is voor de gezondheid.
Het gevolg van minder vlees/vis eten is in veel gevallen méér groenten, fruit, peulvruchten en granen eten. Van deze voeding wordt juist beweerd dat deze juist goed is voor de gezondheid.
Voor de spijsvertering:
Voeding met veel eiwitten en vetten zijn slechter te verteren dan bijvoorbeeld fruit of groenten (uitzonderingen daargelaten). Omdat veel soorten vlees (en vis) veel eiwitten en/of vetten bevatten is dit erg belastend voor de darmwerking.
Voor de smaak:
Als laatste kan smaak ook (mede) bepalend zijn dat iemand vegetarisch eet. Er zijn mensen die (bepaalde soorten) vlees/vis gewoon echt niet lekker vinden.
Redenen om veganistisch te eten:
Er kunnen diverse redenen (of een combinatie van meerdere redenen) zijn waarom iemand veganistisch eet. Veel redenen zijn gelijk aan die van de vegetariërs, echter willen veganisten ook geen géén zuivel, eieren, honing, leer, wol, enz. Alles waarbij dieren betrokken zijn is uitgesloten van eten (en andere vormen, zoals kleding, schoeisel, enz.).
Ze willen helemaal geen dierlijke producten omdat de industrie in hun ogen zeer dieronvriendelijk is op alle gebieden (bijvoorbeeld worden koeien steeds opnieuw zwanger gemaakt zodat ze melk kunnen blijven geven of worden schapen massaal gefokt voor hun wol).
Assortiment in de winkel:
Nu er ook steeds meer variantie in de winkelschappen (en online) te vinden is wordt het ook een stuk “makkelijker” om (bijna) volledig vegetarisch/veganistisch te eten.
De meeste vleesvervangers zijn gemaakt op basis van eiwitten gewonnen uit melk, soja, lupine, paddenstoelen, tarwe, peulvruchten en/of noten. Daarnaast zijn aan een groot deel van deze vervangers vitamines en/of mineralen toegevoegd (o.a. B12, ijzer en/of zink).
Onderstaande merken hebben vegetarische / veganistische vleesvervangers:
- De Vegetarische Slager
- Valess
- GoodBite
- Quorn
- Garden Gourmet
- Vivera
- BOON
- Vegafit
- Maza
- De Paddenstoel
- SoFine
- Veggie chef (van de Jumbo)
- My best Veggie (van de Lidl)
- Meat Free Days (van de Aldi)
Deze lijst is niet compleet, er zijn nog (veel) meer merken met vegetarische / veganistische vleesvervangers.
