Nanodeeltjes, klein maar gevaarlijk

Nanodeeltjes zijn heel erg kleine deeltjes van een chemische stof en 1 tot 100 nanometer groot. Een nanometer (nm) is een miljoenste millimeter en tot wel 10.000 keer kleiner dan de dikte van een mensenhaar. Met het blote oog dus niet te zien.

Al jarenlang maakt men zich zorgen over de effecten op de gezondheid bij het inslikken of inademen van nanodeeltjes.

 

Hoe komen nanodeeltjes in voedingsmiddelen?

Nanodeeltjes kunnen bewust toegevoegd worden aan voedingsmiddelen. Ook kunnen ze van nature aanwezig zijn, denk hierbij aan eiwitten in melk, maar ook tijdens de productie van voedingsmiddelen kunnen nanodeeltjes ontstaan. Zo bestaat mayonaise of margarine voor een deel uit kleine vetdruppels van minder dan 100 nanometer.

 

E-nummers met nanodeeltjes

Sommige E-nummers kunnen nanodeeltjes bevatten. Een voorbeeld hiervan is E551 (siliciumdioxide). Bij de productie ervan ontstaat van nature silica in nanovorm. Dit additief wordt aan voedingsmiddelen toegevoegd als anti-klontermiddel. Het is een onafbreekbaar nanomateriaal dat voornamelijk in koffiecreamers wordt gebruikt.

Een ander bekend voorbeeld is E171 (titaandioxide) wat werd gebruikt als witte kleurstof in diverse voedingsmiddelen. Vanaf 7 augustus 2022 mogen fabrikanten geen voedingsmiddelen meer in de handel brengen met titaandioxide. Na nieuw wetenschappelijk onderzoek is namelijk vastgesteld dat E171 mogelijk genotoxisch is.

 

Het gevaar van nanodeeltjes

De aanname is dat veel nanodeeltjes in het lichaam snel worden afgebroken of uiteenvallen. Maar sommige nanodeeltjes worden niet of slecht(er) afgebroken. Deze nanodeeltjes kunnen dan bijvoorbeeld reageren met DNA en eiwitten in cellen.

De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) is verantwoordelijk voor de risicobeoordeling van het gebruik van nanomaterialen in voedsel en materialen die bestemd zijn om met voedingsmiddelen in contact te komen.

Er is ook (nog) geen veilige blootstellingslimiet vastgesteld voor nanodeeltjes. Met andere woorden: ze zijn altijd schadelijks, zelfs in kleine hoeveelheden.

 

Etikettering van nanodeeltjes

Volgens Verordening (EU) nr. 1169/2011 dienen nanomaterialen in voedingsmiddelen die technisch vervaardigd zijn duidelijk bij de ingrediënten te worden benoemd. De naam van het ingrediënt wordt gevolgd door “nano” tussen haakjes.

Overigens geeft deze vermelding geen informatie over het risico van het betreffende nanomateriaal.