Keurmerken op voeding
Steeds meer verpakkingen bevatten een keurmerk. Het zou de consument moeten helpen bij het maken van een gezondere keuze of duurzaam verantwoorde keuze, maar is dit ook zo?
Wat is een keurmerk?
Een keurmerk wordt gezien als een beeldmerk/logo wat veelal op de voorzijde van een verpakking wordt afgebeeld. Het beeldmerk/logo laat zien dat een product voldoet aan bepaalde eisen die voor het betreffende keurmerk zijn opgesteld. Bijvoorbeeld of een product een duurzamere of gezondere keuze is. Het dient ervoor om consumenten een bewuste(re) keuze te laten maken bij de aankoop van een product.
Een keurmerk wordt in principe getoetst door een onafhankelijke en deskundige instantie, afkomstig van een betrouwbare bron. De keurmerkeigenaar verkoopt zelf géén producten. Bij een keurmerk kan een certificaat uitgegeven worden waarop de keurmerk verlenende instantie verklaart dat een product aan de specifieke eisen -van het keurmerk- voldoet.
Wat zegt een keurmerk?
Dat is nog altijd een lastige vraag. Er worden heel veel keurmerken gebruikt en veelal gaan ze maar over één duurzaamheidsthema. En als een product geen keurmerk draagt, is het ook niet altijd minder duurzaam, maar een keurmerk geeft wel garanties.
Waarom een keurmerk?
Steeds meer consumenten maken een bewustere keuze als het om voeding gaat. Er is steeds meer behoefte aan duidelijkheid. Een product met een bepaald keurmerk kan zich op aan aantal manieren onderscheiden ten opzichte van een gangbaar product. Het kan aangeven dat een product veilig en/of gezond en/of duurzaam geproduceerd is, maar ook of het geteeld is volgens biologische productiemethoden of een streekeigen karakter heeft. Het kan voor de consument een makkelijk hulpmiddel zijn om een weloverwogen keuze te maken.
Indien een product overigens geen keurmerk heeft, dan hoeft dit niet te betekenen dat het product niet duurzaam is verkregen. Het is echter alleen niet aantoonbaar gemaakt.
Is een keurmerk altijd betrouwbaar?
De afgelopen jaren zijn er ontzettend veel keurmerken bij gekomen. Er zijn wel rond de 100 duurzaamheidskeurmerken voor voeding in omloop. Dat maakt het voor de consument niet makkelijk om een goede keuze te maken. Milieu Centraal heeft met medewerking van het Voedingscentrum en andere experts diverse keurmerken in 2019 opnieuw bekeken en beoordeeld.
Bij de beoordeling is vooral gekeken naar de duurzaamheidswinst, transparantie en de betrouwbaarheid. Met transparantie wordt bedoeld dat informatie over het keurmerk makkelijk te vinden is voor de consument en een goed beeld geeft waar het keurmerk over gaat en wat de eisen zijn. Daarnaast hebben ze onderscheid gemaakt tussen onafhankelijke keurmerken en eigen logo’s van producenten.
Er zijn 10 TOPkeurmerken uit de beoordeling naar voren gekomen die het hoogst scoren op 3 eisen:
- ambitie: de eisen met betrekking tot milieu, dierwelzijn en/of mens & werk gaan veel verder dan gemiddeld in de sector
- transparantie: de eisen zijn eenvoudig te vinden online en zijn ook concreet geformuleerd. Daardoor zijn ze voor iedereen makkelijk te begrijpen
- betrouwbaarheid en betrokkenheid: er is een onafhankelijke controle, bij voorkeur goedgekeurd door de Raad voor Accreditatie (of een vergelijkbare buitenlandse instelling). Of het keurmerk is lid van ISEAL (onafhankelijke organisatie voor het bevorderen van duurzaamheid). Daarnaast volgen er ook maatregelen voor de gebruikers indien zij niet voldoen aan de eisen van het keurmerk en er wordt jaarlijks verslag gedaan van de duurzaamheidsprestaties
ASC staat voor Aquaculture Stewardship Council. Het is bedoeld voor kweekvis en heeft als doel de invloed van het kweken van vis op het milieu te verlagen. Het heeft onder andere regels voor minder antibioticagebruik, duurzaam visvoer en betere arbeidsomstandigheden voor het personeel.
Het Beter Leven keurmerk staat voor dierenwelzijn. Het kent drie niveaus voor dierenwelzijn: 1, 2 of 3 sterren. Wat een ster precies inhoudt, hangt af van de diersoort, maar in het algemeen geldt dat 1 ster staat voor een kleine verbetering van het dierenwelzijn t.o.v. gangbare vleesproducten. 2 sterren gaat al iets verder op het gebied van dierenwelzijn, zoals meer ruimte en afleiding. 3 sterren staan doorgaans op biologische producten of vergelijkbare systemen. Het verschil tussen de sterren zit bijvoorbeeld in de ruimte die dieren krijgen, de stalcondities, of dieren naar buiten kunnen en de transportduur.
Demeter is een keurmerk voor biodynamische landbouw en voeding. Het voldoet minimaal aan de normen van biologische landbouw, maar het gaat ook een stap verder dan dat. Boeren en verwerkers dienen zich te houden aan speciale normen en richtlijnen, zoals dat witte suiker niet is toegestaan in bewerkte voedingsmiddelen met het Demeter keurmerk.
Fairtrade is een keurmerk van de Nederlandse stichting Max Havelaar. Het garandeert dat producten voldoen aan normen voor eerlijke handel en dat er rekening wordt gehouden met het milieu. Boeren en telers ontvangen een vaste minimumprijs voor hun producten. Het keurmerk wordt doorgaans gebruikt op producten afkomstig uit ontwikkelingslanden.
Het Biologisch keurmerk is een Europees keurmerk voor biologische producten. De term “biologisch” heeft een wettelijke status. Er zijn daardoor strenge eisen voor dierenwelzijn en milieu. Dieren moeten bijvoorbeeld naar buiten kunnen en krijgen biologisch voer. In de stal hebben ze meer ruimte dan gangbaar vee. Ook zijn er zijn strenge eisen aan het antibioticagebruik.
EKO is een keurmerk wat gelijk staat aan die van het Europese keurmerk voor biologische landbouw. Het geeft aan dat een product afkomstig is van biologische landbouw. Het is gebaseerd op het Europees keurmerk voor biologische producten en daarnaast aangevuld met plusnormen voor het behoud van milieu, natuur en landschap en het welzijn van dieren.
MSC staat voor Marine Stewardship Council en staat op visproducten die afkomstig zijn van duurzame visserij. Er vindt hierbij geen overbevissing plaats en er wordt zo min mogelijk schade toegebracht aan het leven in de zee, met zo weinig mogelijk bijvangst.
Rainforest Alliance is een keurmerk voor o.a. koffie, thee, chocolade en bananen. Het zet zich in voor natuurbehoud en betere sociale omstandigheden in landbouw, bosbouw en toerisme. Er is een onafhankelijke controle door geaccrediteerde partijen. Als het product een logo draagt, dan is minimaal 90% van de ingrediënten gecertificeerd. Producten waarbij 30-90% van de ingrediënten gecertificeerd is, mogen het logo dragen, maar op de verpakking moet dan de tekst zijn toegevoegd die het percentage aangeeft.
UTZ is een keurmerk voor eerlijke handel in koffie, thee, cacao en hazelnoten. Er worden minder bestrijdingsmiddelen gebruikt en boeren en telers ontvangen een eerlijke prijs en werken onder goede werkomstandigheden.
Met ingang van 2019 is er een nieuwe internationale naam voor het Milieukeur-keurmerk: On The Way To PlanetProof. Het keurmerk kun je tegenkomen op zuivel, groenten en fruit, eieren, maar ook op bloemen, planten, bomen en bloembollen. Het doel is dat het productie duurzamer geproduceerd is en daardoor beter voor natuur, milieu, klimaat en dier.
Wat kan een keurmerk opleveren?
Het blijkt dat keurmerken echt een meerwaarde geven aan een product. Recent onderzoek wijst uit dat de consument meer duurzame producten koopt. In 2019 groeide de omzet van voedsel met een duurzaamheidskeurmerk met maar liefst 26%, terwijl de totale voedselomzet met 4,2% steeg. Dat blijkt uit de Monitor Keurmerken Retail. Het Beter Leven keurmerk heeft de grootste groei doorgemaakt van 25%, terwijl het Biologisch keurmerk groeide met maar 5%.
Zelf doen of uitbesteden?
U kunt natuurlijk proberen alle informatie rondom keurmerken zelf te verzamelen en verwerken, echter dient er rekening gehouden te worden met diverse uitzonderingen. Wilt u een keurmerk op uw product(en), dan bent u bij VoedingVeilig aan het juiste adres. Benieuwd geworden naar de mogelijkheden, vraag dan gratis en vrijblijvend een kennismakingsgesprek aan.